વાંકાનેરના મુસ્લિમોને આ લેખ કેટલો લાગુ પડે છે?
કાબેલ આગેવાનો સ્વીકારવા માટે અનિચ્છા
અયોગ્ય આગેવાનો દ્વારા પોતાનો સ્વાર્થ પુરો કરવો
મુસ્લિમ સમાજની હાલની પરિસ્થિતિ માટે મુસ્લિમ સમાજ પોતે જ પ્રાથમિક રીતે જવાબદાર છે. આ નિવેદન એકદમ તીખુ અને તુરત સ્વીકારવામાં અઘરું હોઈ શકે છે, પરંતુ હકીકત એ છે કે જે પરિવર્તન અને પ્રગતિની અપેક્ષા સમાજમાં થવી જોઈએ તે અદ્રશ્ય રહી છે. આના ઘણા કારણો છે. પરંતુ મુખ્ય કારણો પૈકી એક એ છે કે મુસ્લિમ સમાજ હાલમાં જાગૃત નાગરિકો અને કાબેલ આગેવાનો સ્વીકારવા માટે તૈયાર નથી.
જુની માનસિક્તા ધરાવતા આગેવાનોને સમર્થન
આજના મુસ્લિમ સમાજની સૌથી મોટી સમસ્યા એ છે કે જે આગેવાનો અથવા નેતા હોઈ શકે છે, તેઓ ઘણીવાર જૂની માનસિકતા ધરાવતા હોય છે. આ લોકો પોતાના પૂર્વજોની વિચારધારા અને અભિગમ સાથે જ આજના સમયમાં નેતૃત્વ કરવા માગે છે, જ્યારે દાયકાઓથી સમસ્ત વિશ્વ પરિવર્તનના નવા મંચ પર છે.
જુની માનસિકતાના આગેવાનો માટે મુખ્ય પ્રશ્ન એ છે કે તેઓ આધુનિક સમાજની પ્રગતિ અને જરૂરિયાતો સાથે સુસંગત ન હોય. પરિણામે, મુસ્લિમ સમાજનુ નેતૃત્વ કર્યા બાદ પણ તેને ખૂબ જ સફળતા મળતી નથી. આ પ્રકારની આગેવાની નવા વિચારો, નવા દિશાનિર્દેશો અને નવો અભિગમ લાવતી નથી, જેસમાજની પ્રગતિ માટે જરૂરી છે.
કાબેલ આગેવાનો સ્વીકારવા માટે અનિચ્છા
મુસ્લિમ સમાજની બીજી સમસ્યા એ છે કે સમાજ કાબેલ અને જાગૃત આગેવાનોને આગળ લાવવા માટે તૈયાર નથી. જો કોઈ સમજદારી અને આગેવાનીના ગુણો ધરાવતો યુવાન અથવા વ્યક્તિ સમાજમાં આગેવાની માટે ઉભી થાય છે, તો આના બદલે તેને પાછા દબાવી દેવામાં આવે છે. જાગૃત અને ક્ષમતા ધરાવતા નાગરિકો, જેમણે આધુનિક સમયની માંગમાં જવાબ આપવા માટે સક્ષમ હોઈ શકે, તેઓ ઘણા વખત સમાજના જૂથો દ્વારા અસ્વીકારવામાં આવે છે.
આ સમાજ માટે સૌથી મોટું નુકસાન છે. કારણ કે સમાજમાં એવો વર્ગ વિધમાન છે જે જૂની રીત-રિવાજો અને માન્યતાઓને પ્રાથમિકતા આપે છે, અને તેને જ આગેવાની આપવામાં આવે છે, જે સોશિયલ અને ઇકોનોમિક આર્થિક રીતે બેકફુટ પર ધકેલી દે છે.
અયોગ્ય આગેવાનો દ્વારા પોતાનો સ્વાર્થ પુરો કરવો
મુસ્લિમ સમાજમાં મોટા ભાગના આગેવાનો પોતાના અંગત હિતો અને લાલચમાં ભરાયેલા હોય છે. આ કારણસર તેઓ સમાજના વિકાસ અને સમૃદ્ધિ માટે કામ કરતા નથી, પરંતુ પોતાના સ્વાર્થ અને સત્તાની પીડા માટે પ્રયાસ કરે છે. સમાજના લોકો, જે એમને સમર્થન આપે છે, એ સમજતા નથી કે આ પ્રકારના આગેવાનોનું રહેવું પોતાનો લાભ કરવું જ હોય છે, અને તેઓ સમાજ માટે અનુકૂળ કામ કરતા નથી.
આવા આગેવાનો તેમની પોતાની અસર કાયમ રાખવા માટે દરેક પ્રકારના હિતોથી કાપી નાખે છે, અને સમાજને વિકાસની દિશામાં લઈ જવાના બદલે, એક સ્થિરતામાં મુકવામાં આવે છે.
અધકચરા અને અજ્ઞાની આગેવાનો
અગાઉની વિષય પર વધુ ટકોરો કરીએ તો, મુસ્લિમ સમાજમાં એક મોટી સમસ્યા એ છે કે સમાજના ઘણા આગેવાનોને આકસ્મિક રીતે સમર્થન આપવામાં આવે છે, તેઓ સમાજને આગળ ધકેલવા માટે જરૂરી સમજ અથવા અનુભવ નથી ધરાવતા. આ લોકો આગેવાનીની ચાવી મેળવીને પોતાની જાતને સમાજની ભલાઈ માટે ક્યાંય પણ વ્યાપક વિચાર નથી લાવતા. આધુનિક સમયમાં, જ્યારે સમાજને ઉચ્ચ ગુણવત્તાવાળા શિક્ષણ અને જાગૃતિની જરૂર છે, ત્યાં આવા આગેવાનોના કારણે સમાજ મુશ્કેલીઓમાં ફસાઈ જાય છે.
નવી આગેવાની લાવવી સમયની જરૂરિયાત
આખરે, મુસ્લિમ સમાજમાં નવી આગેવાની લાવવી અનિવાર્ય છે. સમાજને હવે જૂની માનસિકતા અને અધકચરા આગેવાનોમાંથી બહાર આવીને કાબેલ, જાગૃત અને સક્ષમ વ્યક્તિઓને સમર્થન આપવા માટે તૈયાર થવું પડશે. કાબીલ અને યોગ્ય આગેવાનો જ સમાજને આધુનિક યુગમાં યોગ્ય જવાબ આપી શકે છે અને તેને વિકાસના માર્ગે લઇ જઈ શકે છે. હાલની પરિસ્થિતિ માટે કોઈ બીજાને દોષ આપવાના બદલે, મુસ્લિમ સમાજે પોતાની ભૂલો અને જૂની માનસિકતા અંગે વિચાર કરવા અને તેનું સમાધાન શોધવા માટે પ્રયત્ન કરવાની જરૂર છે.
(‘સંદેશ’ તા: 15/10/2024 માં પ્રસિધ્ધ થયેલ લેખ સાભાર)
