ન્યાય માટે તારીખ પછી તારીખ નહીં આવે
શારીરિક શોષણના કિસ્સામાં પીડિતાનો મેડિકલ રિપોર્ટ પોલીસ સ્ટેશનમાં મોકલવામાં આવશે અને સાત દિવસમાં કોર્ટ ચાર્જશીટ માટે મહત્તમ મર્યાદા પણ નક્કી કરવામાં આવી છે
નવી દિલ્હી: મોડા મળેલા ન્યાયને ન્યાય ન કહેવાય. આ સત્ય જાણવા છતાં, ભારતની ફોજદારી ન્યાય પ્રણાલી પીડિતોને સમયસર ન્યાય આપવામાં ખરાબ રીતે નિષ્ફળ ગઈ છે. દેશભરની જિલ્લા અદાલતોમાં પેન્ડિંગ 4.4 મિલિયન કેસો આનો પુરાવો છે, જેમાંથી 3.33 કરોડ કેસ ફોજદારી છે. ઈન્ડિયન જ્યુડિશિયલ કોડ, ઈન્ડિયન સિવિલ ડિફેન્સ કોડ અને ઈન્ડિયન એવિડન્સ એક્ટ હેઠળ બનેલા નવા કાયદાઓમાં પીડિતને સમયસર ન્યાય મળે તે માટે નક્કર વ્યવસ્થા કરવામાં આવી છે અને આ માટે પોલીસ, સરકાર અને કોર્ટ તમામની જવાબદારી સમયમર્યાદા સાથે છે. તેને પૂર્ણ કરવાનો પણ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.
નવા કાયદામાં એફઆઈઆર દાખલ કરવા અને ચાર્જશીટ દાખલ કરવાની સમય મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી છે, જે જૂના કાયદામાં નહોતી. આ હેઠળ, ત્રણથી સાત વર્ષની સજાના કિસ્સામાં, 14 દિવસમાં પ્રારંભિક તપાસ પૂર્ણ કરીને એફઆઈઆર નોંધવાની રહેશે અને જો તે ઓછી સજાનો ગુનો છે તો તે ત્રણ દિવસમાં નોંધવાની રહેશે. સર્ચ રિપોર્ટ 24 કલાકમાં સબમિટ કર્યા બાદ તેને કોર્ટ સમક્ષ મૂકવામાં આવશે. જ્યારે જૂના CrPCમાં તપાસ રિપોર્ટ જિલ્લા મેજિસ્ટ્રેટને મોકલવા માટે કોઈ નિશ્ચિત સમય ન હતો.
એ જ રીતે અગાઉ બળાત્કારના કેસમાં પણ મેડિકલ તપાસનો રિપોર્ટ જમા કરાવવા માટે કોઈ સમય મર્યાદા ન હતી, નવા કાયદામાં એવી જોગવાઈ કરવામાં આવી છે કે શારીરિક શોષણના કિસ્સામાં પીડિતાનો મેડિકલ રિપોર્ટ પોલીસ સ્ટેશનમાં મોકલવામાં આવશે. અને સાત દિવસમાં કોર્ટ ચાર્જશીટ માટે મહત્તમ મર્યાદા પણ નક્કી કરવામાં આવી છે. જૂના કાયદામાં ચાર્જશીટ દાખલ કરવા માટે 60 અને 90 દિવસની સમય મર્યાદા રાખવામાં આવી હતી, પરંતુ 90 દિવસ પછી ચાર્જશીટ ચાલુ તપાસના આધારે અનિશ્ચિત સમય માટે પેન્ડિંગ રાખી શકાય છે.
નવો કાયદો કહે છે કે 90 દિવસ પછી તપાસ ચાલુ રાખવા માટે કોર્ટની પરવાનગી લેવી પડશે અને કોઈ પણ સંજોગોમાં 180 દિવસથી વધુ તપાસ પેન્ડિંગ રાખી શકાય નહીં. 180 દિવસમાં ચાર્જશીટ દાખલ કરવાની રહેશે. આ કેસની ઝડપી સુનાવણી સુનિશ્ચિત કરશે. પોલીસ તેમજ કોર્ટ માટે કાયદામાં સમય મર્યાદા નક્કી કરવામાં આવી છે.
નવા કાયદા હેઠળ, મેજિસ્ટ્રેટ 14 દિવસમાં કેસની સંજ્ઞાન લેશે. શકિતશાળી આરોપીઓ કેસમાં શક્ય તેટલા લાંબા સમય સુધી વિલંબ કરવાની વૃત્તિ ધરાવે છે અને આ આરોપોને કોર્ટમાં પડકારવા અને નિર્દોષ છોડવાની માંગ સાથે શરૂ થાય છે. જો કોઈ કેસમાં વધુ આરોપી હોય તો તેઓ એક પછી એક નિર્દોષ મુક્તિ માટે અરજી કરતા હતા અને કેસ વર્ષો સુધી પેન્ડિંગ રહેતો હતો, પરંતુ હવે આવું નહીં થાય. નવા કાયદા હેઠળ આરોપી આ મામલે માત્ર સાત દિવસમાં જ અપીલ કરી શકે છે અને જજે સાત દિવસમાં સુનાવણી પૂરી કરવાની રહેશે. આ સિસ્ટમ સાથે, કેસ મહત્તમ 120 દિવસમાં ટ્રાયલ પર આવશે.
CrPCમાં પ્લી સોદાબાજી માટે કોઈ સમય મર્યાદા ન હતી, પરંતુ નવા કાયદામાં એવું કહેવામાં આવ્યું છે કે જો તમે આરોપો ઘડવાના 30 દિવસની અંદર દોષી કબૂલ કરશો, તો સજામાં ઘટાડો થશે. પ્લી સોદાબાજી 30 દિવસમાં પૂર્ણ કરવાની રહેશે. એટલું જ નહીં કેસમાં દસ્તાવેજોની પ્રક્રિયા પૂર્ણ કરવા માટે 30 દિવસની સમય મર્યાદા આપવામાં આવી છે. નિર્ણય આપવાની સમય મર્યાદા પણ નક્કી કરવામાં આવી છે. કેસની સુનાવણી અને દલીલો પૂર્ણ થયા બાદ કોર્ટે 30 દિવસમાં પોતાનો ચુકાદો આપવો પડશે.
લેખિતમાં કારણો નોંધવા પર, નિર્ણય આપવાનો સમયગાળો 45 દિવસ સુધીનો હોઈ શકે છે પરંતુ તેનાથી વધુ નહીં. કાયદામાં દયા અરજીની સમય મર્યાદા પણ નક્કી કરવામાં આવી છે. સુપ્રીમ કોર્ટે અપીલ ફગાવી દીધાના 30 દિવસની અંદર દયાની અરજી દાખલ કરવાની રહેશે. વિવિધ સ્તરે સમય મર્યાદાઓ તેમજ ઈલેક્ટ્રોનિક માધ્યમો દ્વારા પુરાવા અને જુબાની નક્કી કરવાથી ટ્રાયલ ઝડપી થશે જે ઝડપી ન્યાયનું લક્ષ્ય હાંસલ કરશે.
કમલ સુવાસના ગ્રુપમાં જોડાવવા માટે નીચેની સૂચનાઓને અનુસરો
